Erradiazio motak Erradiazio ez-ionizatzaileak
Erradiazio ez-ionizatzaileen adibide batzuk argi ikusgaia, irrati-uhinak eta mikrouhinak dira (Infografia: Adriana Vargas/IAEA)
Erradiazio ez-ionizatzaileak energia baxuagoko erradiazioa da, elektroiak atomoetatik edo molekuletatik ateratzeko nahiko energetikoa ez dena, materian edo izaki bizidunetan.Hala ere, bere energiak molekula horiek dardara eragin ditzake eta, beraz, beroa sor dezake.Horrela funtzionatzen dute, adibidez, mikrouhin-labeek.
Jende gehienentzat erradiazio ez-ionizatzaileak ez du arriskurik sortzen osasunerako.Hala ere, erradiazio ez-ionizatzaile-iturri batzuekin ohiko kontaktuan dauden langileek neurri bereziak beharko dituzte beren burua babesteko, adibidez, sortutako berotik.
Erradiazio ez-ionizatzaileen beste adibide batzuk irrati-uhinak eta argi ikusgaia dira.Argi ikusgaia giza begiak hauteman dezakeen erradiazio ez-ionizatzaile mota bat da.Eta irrati-uhinak erradiazio ez-ionizatzaile mota bat dira, gure begientzat eta beste zentzumenentzat ikusezina dena, baina irrati tradizionalek deskodetu dezaketena.
Erradiazio ionizatzaileak
Erradiazio ionizatzaileen adibide batzuk gamma izpiak, X izpiak eta zentral nuklearretan erabiltzen diren material erradioaktiboek igorritako erradiazioa erabiliz minbiziaren tratamendu mota batzuk daude (Infografia: Adriana Vargas/IAEA)
Erradiazio ionizatzaileak atomo edo molekulen elektroiak askatu ditzakeen energia duen erradiazio mota bat da, eta horrek maila atomikoan aldaketak eragiten ditu materiarekin elkarreraginean izaki bizidunak barne.Aldaketa horiek normalean ioiak (elektrikoki kargatutako atomoak edo molekulak) ekoiztea dakar, hortik erradiazio "ionizatzaile" terminoa.
Dosi handietan, erradiazio ionizatzaileak gure gorputzeko zelulak edo organoak kaltetu ditzake edota heriotza eragin dezakete.Erabilera eta dosi egokietan eta beharrezko babes-neurriekin, erradiazio mota honek erabilera onuragarri asko ditu, hala nola energia-ekoizpenean, industrian, ikerketan eta hainbat gaixotasunen diagnostiko eta tratamendu medikoan, hala nola minbizia.Erradiazio-iturrien erabilera eta erradiazio-babesaren arautzea nazio-erantzukizuna bada ere, IAEAk laguntza ematen die legegileei eta arautzaileei nazioarteko segurtasun-arauen sistema integral baten bidez, langileak eta pazienteak, baita herritarrak eta ingurumena potentzialetatik babestea ere. erradiazio ionizatzaileen ondorio kaltegarriak.
Erradiazio ez-ionizatzaileak eta ionizatzaileak uhin-luzera desberdinak dituzte, eta horrek zuzenean erlazionatzen ditu bere energiarekin.(Infografia: Adriana Vargas/IAEA).
Desintegrazio erradioaktiboaren eta ondoriozko erradiazioen atzean dagoen zientzia
Partikulak eta energia askatuz atomo erradioaktiboa egonkorrago bilakatzen den prozesuari "desintegrazio erradioaktiboa" deritzo.(Infografia: Adriana Vargas/IAEA)
Erradiazio ionizatzaileak sor daitezke, adibidez:atomo ezegonkorrak (erradioaktiboak).energia askatzen duten bitartean egoera egonkorrago batera igarotzen ari baitira.
Lurreko atomo gehienak egonkorrak dira, batez ere beren zentroan (edo nukleoan) dauden partikulen (neutroiak eta protoiak) konposizio orekatu eta egonkorrari esker.Hala ere, atomo ezegonkor mota batzuetan, haien nukleoko protoi eta neutroi kopuruaren osaerak ez die uzten partikula horiek elkarrekin eusten.Horrelako atomo ezegonkorrak "atomo erradioaktiboak" deitzen dira.Atomo erradioaktiboak desintegratzen direnean, erradiazio ionizatzaile moduan askatzen dute energia (adibidez, alfa partikulak, beta partikulak, gamma izpiak edo neutroiak), eta horrek, segurtasunez aprobetxatuz eta erabilita, hainbat onura sor ditzake.
Argitalpenaren ordua: 2022-11-11